Op 4 december verdedigt onze collega Elena Kappers haar proefschrift aan de Rijksuniversiteit Groningen, getiteld ‘Polymorphic Common buzzards in time and space’. En daar zijn we trots op.
Veel mensen kennen de buizerd en verbazen zich er over dat sommige een heel licht verenkleed hebben, en andere juist donkergekleurd zijn. Waarom is dat zo? Hoe worden deze kleurvariaties (‘morfen’) en de functies ervan in stand gehouden? De variatie in verenkleed en de verschillen in kleurvormen zijn bestudeerd vanuit het perspectief van ruimte en tijd. In de eerste plaats is het verschijnsel zelf onderzocht met behulp van fotomateriaal: is het kleurenpatroon permanent of verandert het kleurenpatroon van een individu gedurende het leven? Daaruit blijkt dat de variatie continu is en dat de kleurvariant van een jong tot aan de volwassen leeftijd niet wezenlijk verandert.
Er is ook gekeken hoe de veelkleurigheid van buizerds zich handhaaft in de loop van de tijd. De theorie is dat intermediaire kleurvormen een hogere ‘fitness’ (maat voor de levensverwachting) hebben dan lichte of donkere varianten. Aan de hand van stamboomgegevens van wilde vogels is de genetische basis vastgesteld. Er daaruit is gebleken, dat de kleurvariatie van de buizerds zeer erfelijk is.
Gebruik makend van 20 jaar aan broedgegevens zijn eerdere studies naar de gevolgen van kleurpolymorfisme voor de fitness herhaald. Onderzocht is of er verschillen zijn tussen morfen in volwassenoverleving, broedsucces, jaarlijks aantal geproduceerde jongen en cumulatief reproductief succes. Er blijken inderdaad verschillen te zijn, waarbij de fitness van intermediaire varianten het hoogst was. Kleurvariaties blijken ook een rol te spelen in de partnerkeuze. Vastgesteld is onder andere dat paren van eenzelfde kleurtype meer kans hebben om nakomelingen te produceren, en een langere paarbinding hebben, dan paren van een verschillend kleurtype. Ook is vastgesteld dat het aantal intermediaire morfen in de loop der tijd is toegenomen.
Een onderbelicht aspect tot op heden was de invloed van kleurverschillen op het dispersiegedrag van de vogels. In deze studie is het effect onderzocht van de kleur van het verenkleed op het dispersiegedrag van buizerdjongen en op de habitatkeuze in de eerste maanden van hun zwerftocht. Met behulp van GPS-zenderdata is getest of de kleur invloed heeft op aspecten als emigratietijd, aantal bezochte gebieden, verblijfsduur, afstand tussen nest en eerste overwinteringsgebied en het aandeel bosrijk leefgebied. Er is alleen een verband gevonden met het aantal bezochte gebieden, waarbij donkere individuen in de eerste maanden meer gebieden bezochten dan lichtere.
Het proefschrift kan hier gedownload worden.
